کاشت نهال عناب :

 بذر عناب را پس از شستشوی کامل به منظور عمل سرما دهی درماه آبان یا آذر درماسه مرطوب و در دمای حدود 4 درجه سانتیگراد قرار می دهند در بهار بذر سرما دیده را در خزانه درفواصل 4 تا5 سانتیمتری بر روی ردیف و 70 سانتیمتر و به عمق 3تا4 سانتیمتری کشت کرده و بلا فاصله آبیاری می نمایند و نهالها را می توان در محل دیگری کشت کرد .

پاجوش :

عناب پاجوشهای زیادی را تولید می کند که می توان آن را در پاییز یا بهار از پایه مادری جدا کرد .

قلمه :

قلمه های خشبی عناب را از شاخه های یک ساله با طول حدود 30 سانتیمتر تهیه کرده سپس در خزانه به فاصله 5 و عمق 25 سانتیمتر می کارند و بلا فاصله آبیاری می کنند .

پیوند :

برای عمل پیوند می توان از نهال های بذری و با پاجوشهای ریشه دار استفاده کرد بدین منظور باید فاصله بین ردیف برای کشت بذور و پاجوشها طوری در نظر گرفته شود که عمل پیوند با مشکل مواجه نشود.

ایجاد باغ و رسیدگی به آن :

درخت عناب دوستدار آب وهوای گرم است با این حال به سرما مقاوم است و تا دمای 21- درجه سانتیگراد را تحمل می کند .

همچنین به خشکی و خاکهای شور مقاوم است .

قبل از احداث باغ زمین مورد نظر را شخم زده و گودالهای به ابعاد 50 در 50 در50 سانتیمتر حفر می کنند. و حدود 10 الی15 کیلوگرم کود دامی پوسیده به خاک آن اضافه می کنند .

زمان مناسب برای کاشت نهال از اواخر پاییز تا اواخر زمستان می باشد .

بعد ا ز کاشت باید بلافاصله نهال ها را آبیاری کرد .

بهتر است برای اضافه کردن کودهای شیمیایی به باغ با توجه به آزمایش خاک صورت گیرد و به ازای هر هکتار سالانه 180 کیلوگرم ازت 120 کیلوگرم فسفر و 90 کیلوگرم کلسیم به زمین اضافه کرد .

نتایج حاصل از بررسی ها نشان داده است که عناب در استان  خراسان جنوبی و خراسان رضوی وگلستان پراکنش نسبتا خوبی دارد و در مناطقی مانندقاینات ، بیرجند ،خواف ، کردکوی ، گرگان ، مینودشت ، کلاله رویش دارد .

ریزش برگها نیز از اواخر مهرماه آغاز و در اواخر پاییز گیاه کاملا عاری از برگ شده و به خواب زمستانی می رود.

درخت عناب معمولا در سنین 15 الی20 سالگی به حداکثر بازدهی می رسد و هر درخت عناب به اندازه متوسط سالانه قادر به تولید 20 الی 40 کیلوگرم عناب تازه است .

کشت ونگهداری : 

عناب در هر نوع خاکی پرورش می یابد و نسبت به قلیایی بودن ونمک دار بودن زمین مقاوم است . ز سوی دیگر کشت عناب کاملا بی نیاز از مراقبت نیست

1.درخت بالقوه باعث بروز علف هرز می شود ، چون پاجوش ریشه آن زیاد است .

2. دربعضی از مناطق آب وهوایی بعضی از میوهها شکاف برمی دارد بعلاوه قسمتی از میوه ها قبل از رسیدن می پوسند .

3. میوه عناب میزبان بسیاری از مگس های کارائیبی می باشد که در بخشهای محدوده ایالات متحده زندگی می کنند . 

آفت و بیماری ها :

آفت ها و بیماری های عناب کمتر مورد توجه قرار گرفته است و در منابع فقط به مگس عناب اشاره شده است .

این حشره میوه ها را قبل از رسیدن سوراخ کرده درون آنها تخم ریزی می کند و لاروها پس از بیرون آمدن از تخم از گوشت میوه تغذیه می کنند . 

داروی بدست آمده از عناب :

داروی اولناکرات به شکل پودر ، پایین آورنده فشار خون است در این دارو میوه عناب به همراه برگ پونه برگ زیتون ، میوه سرخ استفاده شده است.

شناسنامه نهال زرشک

شناسنامه

زرشک Berberidaceae :تیره

Berberis Vulgaris – B.pauciflora salisb :نام لاتین

Barberry :نام انگلیسی

زرشک :نام فارسی

عقده – عودالریح- انبرباریس :نام عربی

شرح گیاه

درختچه ای خاردار به ارتفاع 1 تا 3 متر و دارای شاخه هایی شکننده است. ارتفاع بعضی نمونه های آن در محیط های مساعد به 6 متر می رسد. گیاه یک پایه و گلهایش دو جنسی است یعنی هر گل هم اندامهای نر دارد و هم اندامهای ماده. گل زرشک مرکب است و از قطعات 3 تایی تشکیل شده است، که در دو ردیف حلقوی قرار گرفته اند. پرچم های زرشک 6 عدد هستند که در 2 ردیف 3 تایی قرار می گیرند. برگهایش چرمی و فاقد استمات یا منقد در سطح بالایی است این برگها در بعضی واریته ها صاف و در برخی دندانه دار است. بوته زرشک خاردار است و خارهای آن از تبدیل برگها بوجود آمده اند که در محل اتصال خارها به شاخه پهن تر می شوند. دارای انواع وحشی و پرورش یافته جهت مصرف مواد غذایی و انواع زینتی می باشد. انواع وحشی در دامنه های جنوبی وشمال البرز تا فیروزکوه تا ارنگه و طالقانه و میانه و عمارلوی گیلان در بلندیهای 1000 تا 2000 متری انتشار دارند. نوع پرورش یافته و بی دانه آن در بیرجند وقاینات کاشته می شود. که جهت چاشنی خوراک استفاده میشود. نوع زینتی با گلهای زرد رنگ وجود دارد که میوه هایش به رنگ زرد هستند و معمولاً به صورت درختچه در پارکها کاشته می شود. انواع زرشک هایی که تا کنون در ایران دیده شده اند عبارتند از: 1- Berberis crataegina جنگلی است و به صورت وحشی در دامنه های جنوبی البرز( از فیروزکوه تا ارنگه و طالقان و میانه بین ارتفاع 1000 تا 2800 متر انتشار دارد.) می روید درختچه ای است به بلندی یک متر، درازای خار آن تا 3 سانتی متر هم می رسد. 2- B. integerrima بلندیش تا 3 متر هم می تواند برسد. بیشتر در شمال آذربایجان یعنی در اطراف خوی و قطور به صورت وحشی دیده می شود ولی در نواحی دیگر مثل منجیل تا زنجان اطراف کرج ( دره کرج، گچسر، ارنگه و شهر ستانک ،سیاه بیشه ، پل زنگوله) هم وجود دارد. 3- B . orientalis در جنوب خراسان در باغها به صورت اهلی و به منظور بهره برداری کشاورزی کاشته می شود. 4- B.vulgoris ارتفاعش می تواند تا 5/2 متر هم برسد و در شمال ایران و آذربایجان به صورت وحشی می روید.

مراحل کاشت زرشک

بعد از کاشت نهالها مراقبت های لازم را باید انجام داد و بهترین این مراقبتها آبیاری در نقاط کم باران است که زمانی باید انجام گیرد که گیاه بدان نیاز دارد. پس از رشد کامل و در زمان بازدهی نیز همین موضوع باید با دقت رعایت شود تا گیاه بتواند قدرت بازدهی خود را بخوبی نشان دهد. از دیگر مراقبتها هرس و مبارزه با بیماریها و آفات می باشد. هرس : در هرس به بریدن شاخه های خشک شده و بیمار قناعت می شود با توجه به اینکه زرشک تنها روی شاخه های پارساله میوه می دهد و هر شاخه هم تنها یکبار درزندگی به میوه می نشیند تصور می رود که هنگام برداشت محصول بهتر است که شاخه های میوه دار را با میوه اش به وسیله قیچی باغبانی هرس کرد تا شاخه ای که از لحظه دادن محصول بی فایده روی درختچه باقیمانده و قسمتی از غذای شاخه هایی را که سال بعد باید محصول بدهند به سمت خودش جذب می کند، حذف شود و در نتیجه غذا و شیو غذایی بیشتری در اختیار شاخه های محصول دهنده سال بعد قرار گیرد تا بتواند در سال بعد محصول زیادتری بدهد. بریدن پاجوشها از پای بوته ها به منظور ازدیاد درختچه ها نیز خود نوعی هرس است. هرس درختچه های زرشک را در فصلهای پائیز و زمستان باید انجام داد. هدف از هرس در سالهای نخست فرم دادن به درختچه است که معمولاً دارای چند تنه است. از سال چهارم به بعد که کم کم دوران باردهی بوته زرشک آغاز می شود آنرا معمولاً مثل سندان هرس می کنند به همین دلیل آنرا هرس سندانی می نامند چون از دور به شکل سندان است چنانچه هرس مرتب همه ساله و به طور صحیح انجام نگیرد مقدار محصول کاهش می یابد. - بیماریها و آفات: آفات زرشک حشرات جونده و مکنده و همچینن قارچها هستند که به وسیله حشره کشها و قارچ کشها با آنها مبارزه می شود. بیماریهای و انگلهای مهم زرشک بقرار زیر است: 1- رنگ سیاه گندم pucchinia gramini را می توان نام برد لازم به ذکر است زرشک میزبان حد واسطی برای زنگ سیاه که یکی از بیماریهای صعب العلاج گندم است می باشد این قارچ یک دوره زندگی خود را روی زرشک می گذراند. لذا همیشه باید سعی کرد که محل زرشک کاری از مزارع گندم دور باشد تا اسپورهای قارچ بر روی بوته های گندم انتقال نیابند. بعضی از شرایط جوی مثل رطوبت و گرما نیز می توانند به این بیماری شدت دهند. رعایت تناوب زراعی از شدت بیماری در گندم می کاهد. 2- سفیدک سطحی زرشک 3- شته زرشک ( یکی از مهمترین آفات) 4- پروانه انگشتری 5- مگس گیلاس 6- پروانه ابریشم باف ناجور